Over de onzin die je leven zin geeft

Vakantie slaat eigenlijk nergens op. Maanden, zo niet het hele jaar sparen, zowel geld (inclusief vakantiegeld) als vakantiedagen om dan even een paar dagen of als het meezit weken niet te hoeven werken, maar er even lekker uit te zijn. En juist daarom is het zo fijn. De dingen die we niet doen om het doel ervan, maar vanwege het doen zelf zijn de dingen die je juist wil doen en ook zou moeten doen. Volg je het nog?
Dat heb ik niet bedacht, maar dat deed Aristoteles al een tijdje terug. Dat las ik tenminste op het strand in het boek ‘Standpunten‘ van Svend Brinkmann. Als het goed is ga je niet op vakantie omdat je zo graag je vakantiegeld of je vakantiedagen in een klap uitgeeft, of enkel om die bestemming te bereiken. Juist het op vakantie zijn is wat het leuk maakt. Niet dat je je werk niet leuk vindt, maar je hebt nu eenmaal af en toe ook een deload-week nodig. Net als bij het sporten. Een oplaadpunt. De boog kan niet altijd gespannen zijn.

Lees verder of beluister deze blog als podcast op Spotify, in je Apple Podcast app of op SoundCloud.

We doen heel veel dingen die nergens op slaan. En inderdaad is het zo dat juist die dingen die helemaal geen nut hebben, de leukste dingen zijn. Een mooi voorbeeld van een zinloze bezigheid is het uitoefenen van een hobby. Postzegels verzamelen, modeltreinen bouwen, vissen (om iedere gevangen vis voorzichtig weer terug te zetten!), allemaal onzinnige activiteiten. Met je vrienden de kroeg in? Slaat nergens op! Gezellig met je partner uit eten? Onzin! Het beoefenen van een sport zou nog kunnen omdat het je fysiek fit maakt, maar waarschijnlijk drink je daarna nog een biertje met een bitterbal en dan is dat effect wel weg.

Juist de onzinnige dingen geven het leven zin.
Zo heb je ook functionele vrienden (op LinkedIn bijvoorbeeld) die je kunt ‘inzetten’ als je iets nodig hebt. Een nieuwe baan bijvoorbeeld. En je hebt genotsvrienden. Vrienden die je belt om de kroeg in te gaan. Sportmaatjes kunnen zowel de eerste als de tweede categorie zijn. En je hebt ‘echte’ vrienden. De echte vriendschap kenmerkt zich door het feit dat er geen afhankelijkheid is. De vriendschap is er vanwege de vriendschap. Deze hoeft niet onderhouden te worden, hoeft niet te worden uitgelegd en dient helemaal geen doel. Een zinloze relatie. En daarom zo zinvol.
De eerste twee soorten houden op als de bestaansreden wegvalt. De echte vriendschap heeft geen bestaansreden, die is er vanwege de vriendschap zelf en houdt dus nooit zomaar op. De van een afstand bekeken meest zinloze vriendschap is dus de beste.
 
Masterclass Geluk
Uit het ene na het andere onderzoek blijkt dat wij als Nederlanders flink gelukkig zijn, zo liet Guido Weijers ons zien tijdens zijn ‘Masterclass Geluk‘ die ik eind mei bezocht. Ook de live poll die we met de zaal deden liet zien dat we gemiddeld allemaal erg gelukkig zijn. We zijn zelfs zo gelukkig dat we tijd hebben om ons druk te maken over ons geluk, stelde Weijers. En inderdaad, de boeken, bladen, vlogs en blogs over dit onderwerp verdringen elkaar online en in de boekhandel. Om over het aantal trainingen, coaches en meditatielessen nog maar te zwijgen. Guido gaat daar tegenin door terug te gaan naar wat de oude filosofen en de wetenschap over geluk te melden hebben en richt zich op ‘de feiten’. Geen zweverig gezwets, geen yogamatjes en geen wilde beloftes. “Wel garanderen we dat u met meer inzichten en geluk naar huis gaat dan u bent gekomen.” staat op zijn website.
Boekje waar je blij van wordt
En dat klopt. Ook omdat ik na afloop zijn ‘Boekje waar je blij van wordt‘ heb gekocht, waar alle inzichten nog eens in gebundeld staan. Deze zat ook in mijn vakantiebibliotheek.
Weijers verwondert zich erover dat er zo’n enorme ‘geluksindustrie’ bestaat, terwijl we ons ondertussen allemaal met de verkeerde dingen bezig houden. Er is ontzettend veel bekend over wat ons gelukkig maakt (al sinds Aristoteles, 384-322 vC) maar toch rennen we allemaal achter de verkeerde doelen aan. Wat antwoorden mensen als je ze vraagt wat ze zouden doen als ze een groot geldbedrag winnen? Lekker relaxen en niks doen.
Terwijl ‘rust’ het allerlaagst scoort in toonaangevend onderzoek van Matt Killingsworth, nog net boven werk. Veel vrolijker worden we van wandelen, muziek luisteren, spelen, met anderen praten, sporten (in die volgorde) met bovenaan het lijstje, je dacht het al: ‘making love’. (Hier het volledige artikel, zie ook het plaatje hiernaast, klik voor groot) Matt Killingsworth werkte samen en onder Daniel Gilbert, hoogleraar sociale psychologie aan Harvard. Gilbert deed veel onderzoek naar de vraag wat mensen gelukkig maakt en schreef ‘Stuiten op geluk‘ waarin hij uitlegt hoe weinig wij weten over wat ons gelukkig maakt.
Pas op voor rust, zegt Weijers. Want wat ga je doen als je niks te doen hebt? Piekeren! Even (tien minuten, een half uur) ruimte geven aan je gedachten is goed. Dat is rust als middel voor het doel ‘je gedachten op een rijtje zetten’. ‘Contemplatie’ (gecontroleerde overdenking) wordt door Aristoteles genoemd als een doel op zichzelf. Het leidt tot rust (peace of mind), nieuwe inzichten en kan ook gewoon ‘lekker’ zijn. Zinloos voor je uit denken is en blijft zinloos. Dan wordt het positieve van ‘even lekker helemaal niks’ omgezet in het negatieve ‘piekeren’. Rust leidt tot onrust. Contemplatie tot rust.

Mensen zijn rare dieren, schreef ik afgelopen april. Toen vroeg ik me ook al af hoe het toch kan dat er zoveel kennis beschikbaar is maar dat we er zo weinig gebruik van maken. Mijn nieuwe boek komt er straks helemaal vol mee te staan in een poging meer mensen de kennis mee te geven om de kunde te ontwikkelen slimmer met het leven om te gaan. En doordat we steeds meer dingen goed voor elkaar hebben komen we er steeds meer achter dat het leven geen zin heeft zonder dat we er zelf zin aan geven. Dat is de zin van de onzin. Ook hier geldt weer dat de zin zit in het feit dat er geen zin is.

Mark Manson

Nu er steeds minder mensen religieus zijn moet er andere zingeving zijn. Vandaar al die zelfhulpboeken. En vanwege al die zelfhulpboeken komen er allemaal anti-zelfhulpboeken. Svend Brinkmann, van de inleiding, schreef eerder ‘#1 anti-zelfhulp bestseller uit Denemarken Standvastig‘.
Mark Manson bestormt de boeken top-10 met ‘het boek voor zelfhulpboekhaters’ (staat op de achterkant) ‘De edele kunst van not giving a f*ck‘. Ook dit boek zat dit jaar bij mij in de koffer. Inderdaad een verfrissend tegendraads (staat op de voorkant) boek waarin Manson lekker direct inhakt op de hypes van ‘jezelf vinden’ en ‘mindfulness’ en net als bij Guido Weijers hebben ook de yogamatjes het weer zwaar.
Het mooie van al deze boeken op de vakantieleeslijst is dat alledrie de schrijvers zich afzetten tegen de hypes rondom zelfhulp terwijl ze natuurlijk vooral zelf een zelfhulpboek hebben geschreven. Wel benaderen ze het vanuit de stelling dat je niet op zoek moet naar allemaal gekkigheid buiten jezelf, maar dat je het juist moet vinden (niet zoeken) in alle dingen die je al hebt en doet. Maar niet in de voor de hand liggende dingen. Want we weten niet wat ons gelukkig maakt.

‘Geluk’ is niet iets dat je bij de buren vindt. Het gras van de buren is niet groener. Genot is overal te vinden. Bij die buurvrouw bijvoorbeeld. Dat dan weer wel. Een korte impuls, een shotje dopamine, endorfine, oxytocine, serotonine misschien zelfs, maar geen duurzaam geluk. Gelukkig word je van de zinloze dingen.
Mark Manson komt met ‘Mansons Wet van de Omkering’. Hij stelt dat het negatieve leidt naar het positieve. Net als Jeffrey Wijnberg die in ‘De zin van onzin‘ (hier meer daarover) stelde: ‘leren leven met het ongerijmde maakt gelukkig’. En de variant van Margriet Sitskoorn in ‘Ik2, de beste versie van jezelf‘: kortetermijnfijn leidt tot langetermijnpijn. En andersom. Richt je je alleen maar op de fijne dingen, kom je niet waar je wil zijn. Neem je de moeilijke weg, word je beloond.
Focus je op snelle auto’s en grote huizen eindig je (als het meezit) met veel te veel vierkante meters voor je eenzame sterfbed. Ga je voor macht en status word je een vervelend persoon. Ga je voor het grote, snelle geld eindig je in een ziekenhuis of inrichting omdat je alleen maar aan het werk bent.

Het doel en het middel worden door elkaar gehaald. De filosoof Kant stelde dat iets een waarde of een waardigheid heeft. Iets met waarde kan je ruilen tegen iets van dezelfde waarde, iets met een waardigheid niet. Dingen met een waarde zijn daarmee middelen om andere middelen tegen te ruilen, of om dingen met een waardigheid voor te kopen. Met geld kan je op vakantie. In een huis kan je je thuis voelen. En uiteindelijk word je een beter mens, een leuker mens, of zelfs gelukkig.
Ondertussen houden we ons vooral bezig met het verkrijgen van dingen met waarde. En daarmee ook veel meer met genot dan geluk. Zoals Jules Barbey d’Aurevilly het ooit zei: “Genot is het geluk van de dwazen. Geluk is het genot van de wijzen.” We zijn allemaal dwazen. Terwijl de wijsheid op straat ligt.
Volgens Mansons Wet van de Omkering moeten we ons dus niet richten op het genot van vandaag, maar op het geluk van de toekomst. Nu op de bank hangen is lekker, maar het is beter om te gaan sporten. Sporten geeft je spierpijn, maar dat maakt je spieren sterker. De buurvrouw op het gras van de buren ziet er misschien goed uit, maar de ruzie met je vrouw straks…
Je wil de problemen die je wil hebben. Een leven zonder problemen bestaat niet, maar een leven zonder problemen zou ook vreselijk saai zijn. Wanneer is je dag nou echt geslaagd? Als je een groot probleem hebt opgelost!

Ik haat mensen die problemen altijd maar krampachtig uitdagingen noemen. Maar in dit geval kan je wel een onderscheid maken. Problemen zijn gewoon problemen. Die zijn er en daar moet je vanaf. Daar kan je de theorieën van Omdenken* op loslaten.
De uitdagingen zijn leuk. Dat zijn de problemen die je wil hebben omdat het oplossen een doel op zich is. Je haalt de lol uit het oplossen. Eigenlijk wil je daar zo lang mogelijk over doen, want dat is wat jouw dag leuk maakt. Daar ben je goed in, dat vind je leuk, dat mag je op jouw manier doen en dat geeft jouw dag zin. Als je daar je werk van kunt maken heb je het voor elkaar! Niet voor niets zijn dat de elementen van mijn geluksmodel. Het is zelfs zo dat als je het probleem dan hebt opgelost je na de kortstondige blijdschap (genot) van het oplossen in de leegte valt van het niet hebben van een uitdaging. En een leven zonder doel is geen gelukkig leven. Blijf dus problemen zoeken!
 

Doe zoveel mogelijk nutteloze dingen die je wil doen om het doen zelf en omarm de problemen die je wil hebben.

Fijne zomer.

Groeten,

Frank

 
* In het Beatrixtheater bij de show van Guido Weijers liep ik nota bene Omdenken-voorman Berthold Gunster tegen het lijf. Die ging ook een pondje geluk halen!
 
 
Deze post (of een bewerking daarvan) is onderdeel van mijn boek ‘En nu echt!’. Klik hier voor meer info.

En nu jij!

Als je nog niet uitgelezen bent, er staan nog 350 blogs voor je klaar. En bijna 100 podcasts. Of bestel een van mijn boeken.
Wil je een mailtje krijgen als er een nieuwe blog of podcast online staat en mijn boek ‘En nu jij!’ als ebook ontvangen? Schrijf je dan in voor mijn update.
Maar van lezen en luisteren alleen kom je niet vooruit. Wil je echt aan de slag? Start dan vandaag nog met mijn coachingsprogramma of schrijf je in voor een training.