Over welzijn en hoe ons overschot aan welvaart dat misschien wel vermindert

“We hebben de illusie dat we leven in een democratie”, zo luidde de quote van trendwatcher Ruud Veltenaar in een tweet van Marketingfacts die mijn aandacht trok. In de link een artikel waar een interview van 7 ditches TV met Veltenaar te vinden is, die een aantal interessante inzichten geeft in zijn beeld op de toekomst. Een zeer interessant beeld.

Voordat Veltenaar ingaat op die inzichten vertelt hij dat hij alleen maar dingen doet die hij leuk vindt. Op de vraag of hij dat pas nu heeft kunnen bereiken juist vanwege zijn leeftijd antwoordt hij: “Dat denk ik niet, want die behoefte leefde al veel eerder. Alleen voordat je in staat bent dingen los te laten moet je misschien wel een bepaalde leeftijd bereikt hebben.”.

De quote op Twitter is gebaseerd op het feit dat slechts 25% van de mensen onder 30 gebruik maakt van zijn kiesrecht. En vervolgens is het nog maar de vraag wat er ‘in Den Haag’ met die stem gebeurt. Volgens de trendwatcher is het tijd voor een revolutie die leidt tot een nieuwe vorm van leiderschap. De democratie werkt niet meer. We hebben een nieuwe manier van denken nodig.
De huidige maatschappij, de nieuwe generatie, de stand van de technologie vraagt erom. Onze kleinkinderen gaan hierdoor 125 jaar oud worden. Het wordt steeds meer de kunst om zo jong mogelijk qua vitaliteit, zo oud mogelijk qua leeftijd, intens gelukkig te leven. We hebben de piramide van Maslow beklommen en maken een sprong naar een volgend niveau dat Maslow nooit had durven bedenken, maar waar anderen al invulling aan aan het geven zijn, getuige bovenstaand figuur.

We zijn voorbij het punt dat welvaart een doel is. Next stop: welzijn.
Maar ik heb het idee dat we zo ver doorgeslagen zijn in onze welvaart en ons individuele welzijn dat we ons collectieve welzijn en dat van elkaar en dus uiteindelijk ook ons eigen welzijn aan het tegenwerken zijn.


Welzijn, of misschien geluk, kent vele definities. Met de mooiste opende ik vorige maand een blog: Geluk is blijven verlangen naar wat je al hebt. Drie weken geleden schreef ik over de rol van de Staat in het handhaven van jouw geluk. Hierin pleitte ik voor een sterkere handhaving van onze overheid op ons welzijn.Veltenaar heeft me wel op nieuwe ideeën gebracht.

Een kleine vijf jaar geleden schreef ik over hoe meer regels kunnen leiden tot een schijnveiligheid die stiekem tot minder veiligheid leidt. Ik vertelde over een auditor die bij ons op bezoek was die tegen mij zei: “Een kenmerk van toenemende beschaving is een toename van regels. Dan moeten wij wel erg geciviliseerd zijn.”.
Afgelopen week las ik in een artikel van De Correspondent hoe auteur Rutger Bregman de werklozenindustrie failliet verklaarde. Uit onderzoek is gebleken dat werklozen die door gemeentelijke reïntegratieprogramma’s werden ‘geholpen’ in hun zoektocht naar een baan minder succesvol waren in het vinden van die baan dan de mensen die het op eigen kracht deden. Bovendien lijkt het erop dat de deelnemers een slechtere baan verkozen boven verdere deelname aan het programma, dat de kans aannemelijk is dat de werklozen ook nog eens banen ‘inpikten’ van werkenden (en er dus per saldo niets aan de werkloosheid veranderde) en dat het als klap op de vuurpijl “goed zou kunnen dat de mensen die honderden keren zijn afgewezen, zinloos werk moesten doen en zich vernederd voelden, inmiddels ziek zijn geworden en in een duurdere uitkering zijn beland (de WIA)”.
Mooi werk dus.

We zijn zo beschaafd dat we zo veel organiseren dat we minder leuk werk vinden voor werklozen.

Ik ben het boek ‘Verdraaide Organisaties‘ van Wouter Hart aan het lezen. In de eerste twee hoofdstukken wordt een model uiteengezet waarin de ondertitel ‘Terug naar de bedoeling’ goed uitgelegd wordt. Hart maakt duidelijk dat er te vaak vanuit regels, processen en structuren wordt gedacht in plaats van vanuit ‘de bedoeling’. In de verte vergelijkbaar met Simon Sinek’s ‘Golden Circle’ tekent Hart een model waarin de werkelijke wereld in het hier en nu, de wereld zoals wij die beleven (de ‘leefwereld’) omringd wordt door een wereld van systemen en organisatie (de ‘systeemwereld’). In veel organisaties is die systeemwereld de leefwereld gaan overheersen, terwijl het zou moeten gaan over een binnenste cirkel die ten grondslag ligt aan alles: de bedoeling.
Ik ben benieuwd wat de rest van het boek mij gaat brengen. Ik ben al enthousiast door de introductie.
 
Doordat we de piramide van Maslow zo ver achter ons hebben liggen krijgen we steeds meer luxeproblemen. Gaan we klagen over keuzestress, Hoe meer welvaart we hebben, hoe meer regels en systemen we bedenken. Hoe meer systemen we implementeren, hoe minder vrijheid we hebben om zelf keuzes te maken. De systemen kunnen leidend worden, terwijl we moeten leven en systemen moeten inrichten die komen vanuit de bedoeling.
 

We hebben zo veel welvaart dat we ons alleen maar richten op ons welzijn. Maar doordat we zoveel welvaart hebben organiseren we ons zo vast dat er geen ruimte meer is voor dat welzijn. Doordat we alles zo goed geregeld hebben, hebben we het heel slecht geregeld. We zijn zo druk met ons welzijn dat we elkaars welzijn vergeten waardoor ons welzijn daalt. Zo druk in de systeemwereld dat we de bedoeling zijn vergeten. We zijn over het breakeven punt van welvaart en welzijn heen.

We richten ons op ons eigen geluk, maar vergeten ons kiesrecht. We hebben de macht om de markt te veranderen, maar laten ons afleiden door keuzestress. Als individu willen we vrijheid, maar als collectief kiezen we voor regels.
In bedrijven, in de zorg, in het verkeer…

Dus ja, ik ben voorstander van een revolutie. En een andere manier van denken. En net als Ruud Veltenaar weet ik ook niet hoe we dat moeten gaan doen.
Dat zal inderdaad, zoals hij stelt in het interview, moeten beginnen in het onderwijssysteem. Dat systeem is ook niet georganiseerd vanuit een ‘bedoeling’, laat staan de juiste bedoeling. Er moet ruimte zijn voor ‘passie’, ‘meesterschap’ en een ‘purpose’ in het onderwijs, zo stelt Veltenaar. Een variant op de onderdelen van mijn geluksmodel en de onderdelen die Patrick van Hees ook noemt als basis voor het bereiken van doelen.
Steeds minder jongeren kiezen voor grote (logge, systeemgerichte) corporates. En steeds meer corporates kiezen voor een terugkeer naar hun bedoeling. De transformatie van welvaart naar welzijn is onvermijdelijk. “En zo niet, gaat de natuur ons vast een handje helpen”, stelt Veltenaar ons gerust. Als we op deze weg doorgaan wordt de temperatuur rond de evenaar zo ondraaglijk dat de mensen uit die ‘minder ontwikkelde’ regio’s naar het Noorden en het Zuiden zullen vluchten, daarmee toegang zullen krijgen tot ‘beter’ onderwijs, zullen we met meer mensen in een hogere diversiteit moeten samenleven en stijgt het algemene welzijn vanzelf.

Of ik het met de laatste redenatie eens ben weet ik niet, maar dat de natuur uiteindelijk een stokje voor ons maffe gedrag gaat steken stelt mij wel gerust.

En zo sluit ik weer een blog af. Hier op mijn eigen postzegeltje. Dat zet ik dan op Facebook wetende dat daar per minuut zo’n twee en een half miljoen stukjes content op geplaatst worden. Misschien als een druppel op een gloeiende plaat.

Maar in ieder geval heb ik weer nieuwe inzichten opgedaan vanavond. En wanneer maar één iemand dit bericht leest en een keer zijn gezicht met een frons van het scherm wegdraait, heb ik mijn eigen individuele doelen weer bereikt. Misschien als een vleugelslag van een vlinder.

Bedankt voor het lezen. Bedankt voor het delen.

Groeten,

Frank

En nu jij!

Als je nog niet uitgelezen bent, er staan nog 350 blogs voor je klaar. En bijna 100 podcasts. Of bestel een van mijn boeken.
Wil je een mailtje krijgen als er een nieuwe blog of podcast online staat en mijn boek ‘En nu jij!’ als ebook ontvangen? Schrijf je dan in voor mijn update.
Maar van lezen en luisteren alleen kom je niet vooruit. Wil je echt aan de slag? Start dan vandaag nog met mijn coachingsprogramma of schrijf je in voor een training.