De makkelijke weg leidt naar een moeilijk leven. De moeilijke keuzes maken je leven makkelijker. Ik schreef ‘En nu echt!’ over de vraag waarom we niet gewoon de goeie keuzes maken. We weten toch wel wat goed is?
Met het onderzoek dat ik deed voor dat boek kwam ik erachter dat er allerlei processen zijn die ons afleiden van de goeie keuze. De wens om bij de groep te horen, erkenning te krijgen, om te slagen. Om zo min mogelijk energie te verspillen. Evolutionair verklaarbaar. Psychologisch en neurologisch uit te leggen. Gelukkig zijn is voor geen enkele diersoort een streven. Wij zijn gezegend, of belast, met een bewustzijn. En doordat we als soort zo goed samen kunnen werken hebben we het zo weten te organiseren dat we ons (tenminste hier in het rijke Westen) niet meer druk hoeven te maken over de primaire behoeften als eten en onderdak. We kunnen ons daarom druk maken over ons welzijn.
Dat is pas relatief recent. Honderd jaar geleden was dat echt wel anders. En duizend jaar geleden al helemaal. Als je er van uit gaat dat de moderne mens zo’n 300.000 jaar geleden ontstond (uit een evolutie van miljoenen jaren) is honderd en ook duizend jaar helemaal niks.
Ondertussen zijn we een hoop aan het ontdekken over hoe het universum werkt. Over verbinding, over het bewustzijn, over het brein. Hier worden de laatste jaren grote ontdekkingen gedaan en wie weet wat we de komende jaren nog allemaal gaan leren. Bedenk ook dat Freud de basis voor de psychoanalyse ook pas aan het eind van 20e eeuw legde. We weten nog maar heel weinig.
We zitten middenin allerlei onderzoek naar het bewustzijn, kwantummechanica en nondualiteit en gaan daar de komende tijd nog veel meer in ontdekken.
Ondertussen is de aandacht voor deze thema’s ontzettend aan het groeien. Aan de wetenschappelijke kant, maar ook gewoon in het dagelijks leven. Iedereen heeft het over mindfulness, leven in het nu, over perspectieven en overtuigingen en al langer over werkgeluk en intrinsieke motivatie. Terwijl de kerken leeglopen, zoeken we op een andere manier zingeving en mensen om dit mee te delen. Zelfhulp is de nieuwe religie.
De Amerikaanse klinisch psycholoog Abraham Maslow publiceerde in 1943 zijn motivatietheorie, met daarin de inmiddels alom bekende behoeftenpiramide over de universele behoeften van de mens. Mensen kunnen pas groeien (niveau 5: zelfactualisatie) als aan de onderliggende vier voorwaarden is voldaan. Pas als er een sterk gevoel van veiligheid is op basis van de vier onderste voorwaarden, kan er gegroeid worden.
In later onderzoek kwam Maslow tot de conclusie dat ieder mens bekneld zit tussen de fundamentele behoeften van het behouden van het bestaande en de groeibehoefte naar nieuwe ervaring. Wil je dus groeien, moet je de veiligheid op het spel durven zetten en het gevaar van de groei opzoeken. Op het moment dat we gewend zijn, willen we verder. Van Wikipedia: “Op het moment dat de mens berust in zijn gewoontes, wil hij deze veranderen en nieuwe ervaringen opdoen en doorbreekt hij deze ‘veilige situatie’.”
Verandering is eng. Het onbekende is eng. Pas als het verlangen groot genoeg is komen we in beweging. Of onze afkeer van het bestaande. En dat ook pas als we ons veilig genoeg voelen. En dat is niet zo snel. Want wat nou als je je baan verliest? Of die nieuwe baan toch niet leuk is? Of je relatie strandt?
Ja, wat als. Wat als alles lukt?
We kunnen blijven onderzoeken, maar we leren niets nieuws. We weten nog maar heel weinig, maar we weten alles al. Moet je weten hoe het werkt en waarom het zo werkt? Of is het genoeg dat we weten dat het zo werkt? Willen we nog meer antwoorden, en dan weer nieuwe vragen? Of stoppen we met zoeken?
Waarom erkennen we niet dat we het niet weten en leggen we ons er bij neer? Best spannend. Maar ik kan steeds beter meegaan met de mindfulnessstroming dat je moet kijken naar wat er nu gebeurt. En zelfs de gedachte vanuit de nondualiteit dat de dingen die gebeuren, toch wel gebeuren vind ik steeds aangenamer.
Ondertussen schrijf ik verder aan mijn nieuwe boek waarin dit allemaal terugkomt. Als het meezit is dat mijn laatste boek. Dan heb ik het echt begrepen.
Groeten,
Frank
